Cà phê là loại cây đa niên, sinh trưởng quanh năm tuy trải qua nhiều
giai đoạn sinh trưởng khác nhau. Do đặc điểm của vùng đất Tây Nguyên có
hai mùa mưa nắng rõ rệt nên ở mỗi giai đoạn khác nhau cây cần có những
nhu cầu dinh dưỡng khác nhau. Nếu mùa khô được cung cấp nước đầy đủ thì
cây cũng sẽ sinh trưởng gần như mùa mưa. Trong thực tế việc cung cấp
nước vào mùa khô chỉ giúp cây sinh trưởng ở mức thấp nhất hay chỉ mới
duy trì sự sống thì vào mùa mưa việc sinh trưởng nhờ có nước trời nên
được tiến hành mạnh mẽ hơn.
Vào mùa khô bà con ta cung cấp nước ngoài mục đích ra hoa, đậu quả
thì còn lại chỉ mới ở mức độ duy trì sự sống nên cây có khả năng khai
thác dinh dưỡng rất thấp…
Theo các chuyên gia thì bà con không nên bón phân vào mùa này là tốt nhất nếu việc cung cấp nước không dồi dào,
nhưng tưới nước nhiều cho cây thì lại rất tốn kém. Giai đoạn này nếu
bón phân mà không đủ nước sẽ gây nguy hiểm cho cây vì bản thân phân cũng
hấp thu nước để chuyển hóa nên làm cho cây bị “hạn” thêm.
*Việc bón phân trong một năm cho cây cà phê thường chia làm 3 đợt vào các thời kỳ :
- Đợt đầu mùa mưa, vào các tháng 4-5, sau những trận mưa đầu mùa đủ
lớn để đất có độ ẩm cần thiết. Nên dành cho một tỷ lệ phân bón thấp vì ở
đầu mùa mưa lượng nước còn ít, độ ẩm chưa cao, cây mới bắt đầu sinh
trưởng chưa có khả năng khai thác được nhiều dinh dưỡng nên bón nhiều
cây không khai thác kịp và có thể gây sốc.
- Đợt giữa mùa mưa, vào các tháng 6-7-8. Đây là đợt bón tập trung
nhất, nhiều nhất vì lúc này cây đã sinh trưởng mạnh mẽ, có bộ lá và hệ
thống rễ phát triển, có khả năng đồng hóa nhiều chất dinh dưỡng để tích
lũy và chuẩn bị cho giai đoạn sinh trưởng sau. Đợt này bà con chia làm 2
lần cách nhau 2 – 4 tuần để giúp cho hệ số hấp thu của cây đạt được cao
nhất.
- Đợt cuối mùa mưa, vào các tháng 9-10-11. Bà con cũng không nên bón
nhiều vì lúc này cây đang chuẩn bị bước vào thời kỳ nghỉ, để chuẩn bị
cho một mùa khô không có nước nên cũng không hấp thu được nhiều phân.
* Theo các kết quả nghiên cứu và kinh nghiệm riêng, GS.TS. Phan Quốc
Sủng, viện trưởng Viện Nghiên cứu Cà phê VN đề nghị chia các lần bón
như sau:
Số lượng phân đã tính toán chuẩn bị để bón trong mùa mưa bà con chia ra.
- Phân N : bón cho đợt 1 khoảng 35%, đợt 2 bón 40%, đợt 3 bón 25%.
- Phân P : bón cho đợt 1 khoảng 0%, đợt 2 bón 40%, đợt 3 bón 60%.
- Phân K : bón cho đợt 1 khoảng 30%, đợt 2 bón 40%, đợt 3 bón 30%.
(Mỗi đợt chia ra làm 2 đến 3 lần cách nhau 1-2 tuần để cho cây hấp thu được tối đa.)
Sở dĩ đợt 3 bón ít phân N, nhiều phân P là do lúc này không muốn cho
cây sinh trưởng mạnh mà để cây chuẩn bị bước vào giai đoạn chịu hạn và
hình thành mầm hoa tốt hơn. Lượng phân P lớn lúc này ngoài việc giúp cho
quá trình phân hóa mầm hoa tốt hơn còn giúp bộ rễ cây khỏe mạnh, sẵn
sàng cho việc chống chịu với một mùa khô đang đến.
Với mục đích để góp phần nâng cao chất lượng hiệu quả trong việc chăm
sóc vườn cà phê nên đã cố gắng tổng hợp ý kiến của nhiều chuyên gia để
viết loạt bài này mong giúp được ít nhiều cho bà con. Mong bà con cân
nhắc để vận dụng.
Nguyễn Vịnh
Cư Kuin, Đaklak