Dân ngại bỏ vườn già
Theo thống kê của Viện Khoa học kỹ thuật nông-lâm nghiệp Tây Nguyên, hiện có khoảng 30% diện tích cà phê Việt Namtái canh,
tập trung chủ yếu tại Đắk Lắk và Lâm Đồng. Đắk Lắk hiện có trên
185.000ha cà phê, sản lượng hàng năm đạt 380.000 tấn cà phê nhân. Tuy
nhiên, 51% diện tích cà phê ở tỉnh này có độ tuổi trên 15 năm, nên
trong 5-10 năm nữa, cây sẽ bị “lão hóa”, hết chu kỳ kinh doanh cho hiệu
quả, phải cưa đốn, phục hồi, hoặc tái canh. đang già cỗi cần phải
Ông Nguyễn Văn Sinh, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT Đắk Lắk cho
biết, tỉnh đã và đang triển khai thực hiện đề án Phát triển cà phê bền
vững đến năm 2015, định hướng đến năm 2020 với tổng số vốn đầu tư 1.647
tỷ đồng nhằm duy trì ổn định diện tích 150.000ha, sản lượng bình quân
400.000 tấn/niên vụ. Tuy nhiên, hiện nay, do tình trạng trồng cà phê
manh mún, nhỏ lẻ quy mô nông hộ nên việc tái canh hết sức khó khăn. “Cả
tỉnh có khoảng 180.000 hộ trồng cà phê, trong đó số hộ có quy mô dưới
1ha chiếm gần 70%. Nếu buộc phải cưa đốn cây để “trẻ hóa” thì sẽ mất đi
sản lượng thu hoạch hàng năm, ảnh hưởng đến đời sống của các gia đình.
Vì thế nhiều hộ dù biết vườn cà phê đã già nhưng cũng không dám cưa đi
trồng mới mà chỉ cố gắng chăm sóc để tận thu”, ông Sinh nói.
Tương tự như ở Đắk Lắk, tỉnh Lâm Đồng hiện có hơn 40.000ha cà phê ở
độ tuổi từ 15-30 năm (chiếm hơn 27%). Tỉnh này cũng đưa ra chiến lược
đến năm 2015 sẽ trồng mới 33.000ha cà phê bằng phương pháp ghép chồi,
trồng cây ghép và trồng cây thực sinh. Tuy nhiên, để thực hiện đề án
này điều trở ngại nhất vẫn là hỗ trợ và vận động bà con chủ động đốn bỏ
diện tích cà phê già cỗi để trồng mới. Vì thực tế việc trồng lại vườn
cà phê sẽ khiến nông dân chi một khoản tiền lớn để mua giống mới và
chăm sóc trong những năm đầu. Trong khi người dân luôn có tâm lý tiếc
rẻ, ngại phá bỏ nguồn thu ổn định dù biết rằng vườn cà phê của mình đã
đến thời kỳ thoái hóa.
Lộ trình chậm mà chắc
Theo TS. Lê Ngọc Báu, Viện trưởng Viện Khoa học kỹ thuật nông – lâm nghiệp Tây Nguyên, việc tái canh
diện tích cà phê đang bị nhiễm bệnh hoặc già cỗi là rất cần thiết vì nó
ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển bền vững của ngành cà phê. Tuy
nhiên, khi tái canh các vườn cà phê già cỗi, nhiễm bệnh thì quy trình
kỹ thuật cần phải được tuân thủ hết sức chặt chẽ, nghiêm ngặt, không
thể làm nóng vội. Thực tế cho thấy, nhiều địa phương thuộc tỉnh Đắk Lắk
sau khi đốn bỏ diện tích cà phê nhiễm bệnh vàng lá để trồng mới thì đã
thất bại vì cây cà phê mới trồng tiếp tục bị bệnh và chết. Nguyên nhân
ở đây là quy trình kỹ thuật đã không được tuân thủ nghiêm ngặt.
Ông Báu cho rằng, để tái canh vườn cà phê hiệu quả, cần phải thực
hiện đồng bộ các biện pháp, từ việc tạo cây giống sạch bệnh đến tăng
cường phân bón hữu cơ để hạn chế sự phát triển của tuyến trùng. Đặc
biệt, khi phá bỏ vườn cây đã bị “lão hoá” thì phải luân canh từ 2 – 4
năm và không được trồng các loại cây ký chủ của tuyến trùng mà nên
trồng những loại cây như đậu, đỗ, ngô, bông vải và phải thực hiện các
biện pháp rà và thu gom toàn bộ rễ cây cà phê cũ nhằm loại bỏ nguồn
dịch hại trên đồng ruộng.
Đứng từ góc độ kinh doanh ngành hàng cà phê, ông Lương Văn Tự, Chủ
tịch Hiệp hội cà phê – Ca cao Việt Nam (Vicofa) cho rằng, quá trình tái canh cây cà phê
sẽ khiến sản lượng cà phê trong nước sụt giảm đáng kể. Vì thế, các địa
phương cần phải tính toán và có chiến lược “trẻ hóa” cà phê phù hợp để
tránh gây xáo trộn mạnh trên thị trường. Thay vì chặt bỏ, có thể áp
dụng phương pháp tái canh bằng ghép chồi.
Theo tính toán của Vicofa, để tái canh 1ha cà phê cần ít nhất 100
triệu đồng. Vì vậy, vấn đề hỗ trợ vốn để nông dân yên tâm phá bỏ diện
tích già cỗi là hết sức cần thiết.
Theo Kinh Tế Nông Thôn