Với thị trường cà phê đặc sản nội địa của Brazil có thể lên tới 1 tỷ USD vào năm 2020, Marcos Racy Haddad & Mariana Proenca tìm hiểu các mối liên kết sinh lời cao đang phát triển mạnh giữa người sản xuất, cửa hàng cà phê đặc sản và người tiêu dùng khắp quốc gia Nam Mỹ rộng lớn này.  

Brazil: liên kết triệu đô giữa người sản xuất cà phê, cửa hàng cà phê và người tiêu dùng 

5^TH WAVE  (Số 2/2019)

          Quốc gia trồng cà phê lớn nhất thế giới dự kiến sản xuất kỷ lục 3,8 triệu tấn cà phê nhân niên vụ 2018/19, nhưng mãi cho tới gần đây Brazil vẫn còn chú trọng nhiều vào sản xuất cà phê hàng hóa thông thường. Tiêu thụ cà phê đặc sản ở Brazil hiện chỉ chiếm một phần nhỏ của tổng sản lượng, khoảng 490.000 bao 60kg (29.400 tấn # 0,8% sản lượng) nhưng được dự báo sẽ tăng lên gấp 2 lần vào 2020.

          Với các phương pháp pha chế hiện đại như máy drip trở nên phổ cập hơn ở các gia đình Brazil trong hơn thập niên qua, cà phê đặc sản ngày càng trở thành sản phẩm sinh lời cao. Theo điều tra của Hiệp hội công nghiệp cà phê Brazil (ABIC), cà phê đặc sản chiếm 12% tổng bán lẻ cà phê năm 2018. Trong khi đó số cửa hàng cà phê trong nước đã tăng 3,2% trong vòng 12 tháng. Giá trị bán lẻ của thị trường cà phê đặc sản dự báo sẽ lên tới 1 tỷ USD (hay 3,9 tỷ Real) vào năm 2020.

          Nhanh chóng nhận thấy cơ hội, nhiều người sản xuất cà phê ở Brazil đã tăng tỷ lệ sản lượng của họ dành cho các lô nhỏ đặc sản, qua đó tăng thêm giá trị cho thị trường nội địa. Tuy nhiên, ngày nay nếu muốn đưa vào các cửa hàng cà phê đặc sản ở Brazil thì tất cả các loại cà phê một nguồn gốc đều phải ghi chi tiết về nông dân, trang trại và địa điểm trồng. Phục vụ cà phê hiếm và theo mùa vụ cũng được ưa chuộng, đó là những lô cà phê đoạt giải trong các cuộc thi chất lượng cà phê được tổ chức trên cả nước.

          Các cuộc thi cà phê là tác nhân chính làm tăng tốc cà phê đặc sản ở Brazil, với nhiều sự kiện giúp cho những vùng trồng trước đây còn trong bóng tối được ra với ánh sáng. Nằm ở vùng giáp ranh giữa 2 bang Minas Gerais và Espirito Santo, vùng Caparao từ lâu bị các nhà xuất khẩu cà phê và người tiêu dùng không biết đến, mặc dù nơi đây là quê hương của những giá trị còn tiềm ẩn. Kể từ khi Clayton Barrossa Monteiro (Fazenda Ninho da Aguia) chiến thắng tại cuộc thi Coffee of the Year trong Tuần lễ cà phê quốc tế Brazil năm 2014 và 2015, vùng Caparao đã trở thành một xuất xứ địa lý được rất nhiều du khách tìm đến. Kể từ đó hàng chục người sản xuất cà phê chất lượng cao đã xuất hiện trên thị trường, như tại cuộc thi Coffee of the Year 2018 người thắng cuộc là Afonso Lacerda, thuộc vùng Belo Horizonte.

          Ngày nay Caparao là vùng sản xuất cà phê được ưa chuộng nhất trong số cà phê ở São Paulo và Brasilia là 2 thành phố lớn nằm trong bản đồ cà phê của Brazil. Nhưng cà phê nhân đặc sản vùng này không chỉ giới hạn ở thị trường trong nước; những quán cà phê danh tiếng quốc tế như The Barn ở Berlin và Coutume ở Paris đã mang cà phê vùng Caparao đến với thế giới.

          Danh tiếng cà phê toàn cầu của Brazil cũng được tăng lên qua chương trình Café do Brazil, là chương trình bảo đảm mọi bao cà phê 60kg xuất khẩu đều có dán nhãn chính xác vùng xuất xứ. Brazil có trên 25 nguồn gốc xuất xứ, phần lớn đang theo đuổi để được bảo hộ và dán nhãn “chỉ dẫn địa lý”. Công việc của chính quyền địa phương tại các vùng sản xuất này tỏ ra có kết quả đối với nhiều nông dân, nhất là khi tạo cơ hội cho họ bán trực tiếp cho nhà rang xay và các cửa hàng cà phê trên thị trường quốc tế. Đây là những sáng kiến quan trọng đối với một quốc gia như Brazil vì chúng kết hợp được 2 đầu của chuỗi cung ứng cà phê là người sản xuất và người tiêu dùng.

TRẢI NGHIỆM CÀ PHÊ BRAZIL

          Người tiêu dùng ở cửa hàng cà phê Brazil ngày càng rất muốn tìm hiểu về nguồn gốc xuất xứ cà phê họ đang sử dụng, đây là một xu hướng thể hiện rõ ở các cửa hàng phục vụ cà phê đặc sản với số lượng ngày càng tăng.

Khắp các thành phố lớn và các đô thị nhỏ, các doanh nghiệp này cung ứng hàng loạt các trải nghiệm cà phê, kể cả rang cà phê mẫu nhỏ và các khóa dạy về cà phê.

Bên cạnh cà phê dựa trên nền tảng espresso, các phương pháp pha chế đặc sản như Aeropress, French Press và V60 hiện cũng được phục vụ phổ biến và giá trung bình 3-4 USD/cốc.

Nhưng đối với những người tiêu dùng muốn tìm kiếm cái gì đó hơn cả việc trải nghiệm mùi vị ở tại cửa hàng thì họ quan tâm nhiều hơn đến nguồn gốc xuất xứ và canh tác cà phê. Do diện tích quá rộng lớn, chỉ một số ít người tiêu dùng Brazil có cơ hội đến thăm một trong số khoảng 300.000 người sản xuất cà phê trong nước, trong đó khoảng 80% là nông hộ nhỏ hoặc do gia đình sở hữu. Tình hình này tạo ra cơ hội mới cho người sản xuất tăng cường quan hệ với phía người tiêu dùng trong chuỗi cung ứng. Ngày nay fan yêu thích cà phê có thể thăm trang trại và tự trải nghiệm trong mùa thu hoạch. Một số trường hợp thậm chí du khách có thể tự chế biến một mẻ nhỏ cà phê rồi nhờ trang trại rang giúp.

Hiện nay một trang trại phục vụ các trải nghiệm như vậy là  Cafezal em Flor, ở vùng sản xuất Circuito das Aguas Paulista thuộc bang São Paulo, ở đó gói tua du lịch gồm ăn ở tại trang trại và trải nghiệm trực tiếp thu hoạch cà phê.

Những khách trải nghiệm thu hoạch cà phê nhiệt tình cũng có thể chứng kiến quá trình phơi và rang xảy ra ngay tại phòng lab của trang trại. Tất cả các hoạt động đều có chủ trang trại đi theo, như gia đình Bichara cảm hứng từ chiến thắng ở vị trí thứ 8 trong cuộc thi Coffee of the Year, đã mở cửa nhà mình cho công chúng và chia xẻ kinh nghiệm với những người yêu cà phê.

Tách cà phê của Brazil đang được đong đầy cà phê chất lượng cao hơn nhờ sự kết nối sâu giữa người sản xuất, người thử nếm, nhà rang xay và chủ cửa hàng cà phê với nguồn gốc xuất xứ được xác định rõ thay cho các bao cà phê pha trộn hoặc không rõ nguồn gốc. Nhờ vào các cầu nối vững chắc giữa các tác nhân trong chuỗi cung ứng, ngày nay Brazil đang trải qua cuộc cách mạng thực sự trong tiêu dùng cà phê đặc sản.